"De Lijder was zedert veele jaaren van zijn tederste jeugd een getrouw Zoldaat geweest onder het Vaandel der ontugtige Venus, en had ten loon zijner dapperheid, na veelvudlige voorafgegaane Gonnorrheae virulente, Bubones, enz. die vernauwing der Pisschagt opgegaart: zoo dat ik mij van het inbrengen van Catheter niet veel beloofde, en op andere middelen bedagt was."
Dit is niet het begin van een spannende roman, maar van een medische casus beschreven in 1779 door Alexander Balthazaar.
Balthazaar was een Leidse chirurgijn en heeft een kleine 30 Nederlandstalige publicaties op zijn naam staan. Het citaat hierboven is afkomstig uit Heelkundige waarnemingen, een fascinerende verzameling medische casussen, met name van “zwaare en moeijlijke gevallen”: botbreuken, abcessen, fistels in bilnaden, amputaties, doodgewaande zieken, enz.
Het voorbeeld hierboven betreft een patiënt wiens pisbuis, kennelijk als gevolg van een promiscue leven, was verstopt, wat tot hevige pijn leidde. Een collega van Balthazaar had getracht met een katheter de pisbuis open te stoten. Dit was echter jammerlijk mislukt, met een “Ontsteking aan de Roede” als gevolg.
In overleg met de grote medicus Albinus stelde Balthazaar voor een “bougie” in te brengen, dat wil zeggen: een dunne, buigzame stang. De chirurgijn pakte vervolgens de roede tussen duim en wijsvinger, legde hem uitgerekt op de buik en bracht de bougie in, “zodat de pis aanstonds overvloedig genoeg langs dezelve afliep”.
Balthazaar is niet opgenomen in de canon van de medische geschiedenis: hij was maar een eenvoudige chirurgijn, niet beroemd vanwege belangrijke medische ontdekkingen. De Heelkundige waarnemingen laten echter prachtig zien wat de medische wetenschap in de 18e eeuw betekende voor een gemiddelde patiënt. Zonder anesthesie en antibiotica ging medisch handelen vaak gepaard met heel veel pijn, amputaties en (soms fatale) ontstekingen.
Comments